परीक्षाफल, विद्यार्थी र अभिभावक

परीक्षाफल, विद्यार्थी र अभिभावक

श्यामकुमार सिंहhttp://www.ekantipur.com/saptahik/article/?id=1771

परीक्षाको चिन्ता, राम्रो प्रदर्शनको दबाब एवं अभिभावकको उच्च अपेक्षा, तीनवटै कुराले विद्यार्थीको जीवन तनावपूर्ण हुन्छ । फलस्वरूप आजभोलि परीक्षासम्बन्धी तनावका कारण पीडित विद्यार्थीको सङ्ख्यामा निरन्तर वृद्धि भैरहेको छ । ८० प्रतिशतभन्दा बढी विद्यार्थी परीक्षाअगावै एक्जाइटीको सिकार हुन्छन् भने कतिपय मनोचिकित्सकको सल्लाह लिन पुग्छन् । यो तथ्यले एउटै कुरालाई सङ्केत गर्छ— यस दिशामा चाँडै कुनै ठोस कदम चाल्नुपर्ने आवश्यकता छ ।

कारण

परीक्षाफल बिगि्रएको खण्डमा विद्यार्थीमा स्वयंलाई असर पुर्‍याउने प्रवृत्ति किन जन्मन्छ ? परीक्षाफल बिगि्रएको खण्डमा विद्यार्थीको मनमा सबैभन्दा पहिले यही विचार आउँछ- बाँकी साथी त सफल भैहाले, म मात्र असफल भएँ । यस्तो स्थितिमा उसमा एक्लोपनको भावना उत्पन्न हुन्छ । उसलाई आफ्नो आत्मसम्मानमा कमी आए जस्तो लाग्छ । यस्तो स्थितिमा परिवारले पनि उसैलाई बलिको बोको बनाई उसको आलोचना गरिरह्यो भने स्थिति थप बिग्रन सक्छ । 

समाधान

यसप्रकारको समस्याबाट बच्न परीक्षाको परिणाम निस्कने बेलामा विद्यार्थीलाई काउन्सिलर उपलब्ध गराउनुपर्छ । जसको परीक्षाको परिणाम राम्रो छैन उसलाई काउन्सिलरले मानसिक रूपमा सान्त्वना दिन सक्छन् र भविष्यप्रति प्रेरित गरेर निराशाबाट बच्न सहयोग गर्छन् । यो कार्य सामूहिक वा आवश्यकताअनुसार व्यक्तिगत रूपमा पनि गर्न सकिन्छ । परीक्षाफल बिगि्रएको खण्डमा छात्रछात्राले आफ्नो आत्मसम्मानमा कमी आएको महसुस गर्छन् । यस्तो अवस्थामा उनीहरूको आत्मसम्मानलाई पुनः बहाली गर्नुपर्ने आवश्यकता हुन्छ । यस प्रकारको अवस्थाबाट जोगिन काउन्सिलरले अभिभावकहरूलाई पनि प्रशिक्षित गर्न सक्छन् ।

स्कुलको भूमिका

यस्तो परिस्थितिमा स्कुल-कलेजको भूमिका पनि महत्त्वपूर्ण हुन्छ । स्कुल-कलेजले विद्यार्थीलाई भावनात्मक रूपमा सहयोग गर्न सक्छन् । विद्यालयमा छात्रछात्राको आलोचना गर्नुहुँदैन । यसबाहेक एक छात्रलाई अर्को छात्रसँग तुलना गर्नुहुँदैन । आवश्यकता महसुस भए स्कुल-कलेजद्वारा अतिरिक्त सहयोग वा गाइडेन्स दिन सकिन्छ । विद्यालयमा नियमित रूपमा करियर काउन्सिलिङको व्यवस्था गर्नुपर्छ ।

ध्यान दिनुपर्ने कुरा 

अभिभावकले छात्रछात्रामा हुने निम्नलिखित परिवर्तनमाथि ध्यान दिनु आवश्यक छः

 

 पटकपटक रुन्छ वा रुन मन लाग्छ ।

एक्लै बस्न रुचाउँछ ।

साथीभाइसँग बोलचाल गरिरहेको छैन ।

राम्रो निद्रा लागिरहेको छैन ।

भोक लागेको छैन ।

चिडचिडाहट बढेर गएको छ ।

कुनै पनि कुरामा रुचि लिइरहेको छैन ।

उपरोक्त लक्षणहरू कुनै छात्रछात्रामा देखा परे अभिभावकको भूमिका महत्त्वपूर्ण हुन्छ । यस प्रकारको स्थितिमा अभिभावकले सतर्कता अपनाउनु बुद्धिमानी हुन्छ ।